Niet alleen de vermolmde gebouwen, maar ook de visie op detentie is in dit land, in ieders belang, aan een grondige renovatie toe

Dit hoopgevende element in Geens' masterplan raakt ondergesneeuwd
Barbara Debusschere is journalist bij De Morgen.
16 mei 2016

Vandaag zit Justitieminister Koen Geens (CD&V) opnieuw samen met de vak­bonden in een zoveelste poging om de cipiersstaking te bezweren. Uiteraard liggen we meer wakker van stakingen op Zaventem en bij de NMBS. Maar op uw reisbestemming wordt u mogelijk ook over dit Belgisch dossier aangesproken, want de internationale media berichten eveneens over hoe onze gevangenen al dagen zonder verse kleren of echte maaltijden vegeteren in vuile cellen vol ratten.

Temidden van de politieke krachtmeting en de schrijnende getuigenissen raakt een hoop­gevend element in Geens' masterplan echter ondergesneeuwd: sommige gedetineerden zullen de eindfase van hun straf voortaan uitzitten in 'transitiehuizen'. In zo'n huis, dat in de bewoonde wereld zal staan, wonen maximaal dertig gevangenen. Ze doorlopen een op maat gesneden traject dat hen voorbereidt op de terugkeer naar de maatschappij en hen ermee in contact brengt. Door bijvoorbeeld alvast een schuldaflossingsplan te starten, een beroepsopleiding te volgen, een rijbewijs te halen, familiebanden te herstellen, af te kicken of het park in de buurt te onderhouden.

Het klinkt heel erg in strijd met de huidige tijdsgeest van hard beleid, besparing en verrechtsing. Toch is Geens geen 'linkse' pamperende alternativo geworden. Deze aanpak is aantoonbaar efficiënter dan het letterlijk eeuwenoude recept van de eenzame opsluiting in grote, anonieme instellingen. Met die kleinschalige alternatieve detentie heeft Noorwegen een recidivecijfer van 20 procent.

Maar een gedwongen confrontatie met je verleden, in de spiegel moeten kijken en je nieuwe leven moeten voorbereiden, blijkt psychologisch vele keren zwaarder dan zonder perspectief of reflectie in je cel wegzinken
Bij ons ligt het bijna drie keer hoger. Gevangenen die niet ­worden klaargestoomd voor herintegratie zijn met andere woorden een pak duurder. Bovendien blijkt het allesbehalve een softe aanpak. Natuurlijk willen wij allemaal een harde straf voor misdadigers. Maar een gedwongen confrontatie met je verleden, in de spiegel moeten kijken en je nieuwe leven moeten voorbereiden, zoals dat bij deze vorm van detentie gaat, blijkt psychologisch vele keren zwaarder dan zonder perspectief of reflectie in je cel wegzinken en dan maar verknocht raken aan je status als stoute jongen en nieuwe plannen smeden.

Iedereen die geresponsabiliseerde, gelouterde ex-gedetineerden met een constructief toekomstplan verkiest boven wereldvreemde, nog agressiever geworden ontplofbare projectielen - iedereen dus - kan deze eerste voorzichtige stap richting een 21ste-eeuws gevangenisbeleid daarom alleen maar toejuichen. Want niet alleen de vermolmde gebouwen, maar ook de visie op detentie is in dit land, in ieders belang, aan een grondige renovatie toe.